De Maashorst
Provinciaal Landschap De Maashorst is met een omvang van 35oo hectaren het grootste natuurgebied van Noord-Brabant. Een gebied bestaande uit een prachtige natuurkern, met bossen en heidevelden, stuifduinen, vennen en oude dreven. Ze bevat honderden plantensoorten, bijna 150 vogelsoorten en meer dan 25 zoogdieren.
Vroeger was De Maashorst rijk aan vennen en moerassen en dat zie je terug aan de vele soorten amfibieën en reptielen die je hier nog steeds aantreft. Ook honderden insectensoorten hebben De Maashorst als leefgebied uitgekozen. Bijzonder zijn de vier wijstreservaten, de zogenoemde Natte Natuurparels, die De Maashorst rijk is. In die gebieden komt, dankzij de aardbreuken, grondwater aan de oppervlakte – niet in de laagte, maar juist in de hoogte. Het van hoog naar laag stromende, kalkrijke grondwater levert de gebieden een bijzondere vegetatie op.
Beheer
Het hart van de Maashorst zal in 2020 één groot natuurgebied zijn. De 4 Maashorstgemeenten, Oss, Uden, Landerd en Bernheeze, en Staatsbosbeheer hebben afspraken gemaakt over hoe deze natuur beheerd wordt. De belangrijkste afspraak is dat er grote grazers worden ingezet voor het beheer van de natuur. Zo graast de bijzondere wisent sinds begin 2016 op de Maashorst, maar ook ruim 40 taurossen en 13 exmoorpony’s van de Stichting Taurus zorgen voor het robuuste natuurbeeld. Hiervan lopen 9 pony's in het wengebied van de wisenten.
Actueel
Positief effect grote grazers op natuur Maashorst
“De keuze voor wisent, tauros en Exmoorpony is nog steeds een passende keuze. Deze drie grote grazers zijn het beste aangepast aan de natuurlijke omstandigheden en leveren een belangrijke ecologische verbetering en daarmee verhoging van de biodiversiteit. De huidige dieren hebben terreinkennis opgebouwd waarbij sociale natuurlijke kuddes van belang zijn. Ten slotte hebben wisent, tauros en Exmoorpony een hoge beleefwaarde en dragen bij als boegbeeld voor het wilde natuurgebied: De Maashorst, hét oergebied in Brabant.”
Dat zijn enkele conclusies in het rapport ‘Evaluatie grote grazers in De Maashorst’. Deze evaluatie kwam tot stand in opdracht van het Maashorstbestuur en uitgevoerd in nauwe samenwerking met de Maashorst community. De ecologische effecten van de grazers werden onderzocht en beoordeeld samen met betrokken ecologische deskundigen, terreinbeheerders en kuddebeheerders. De evaluatie richt zichtte zich ook op de beleving van veiligheid en toegankelijkheid van de Maashorstbezoeker. De opstellers doen een aantal aanbevelingen om veilig recreëren te verbeteren zonder de natuurambities en de essentie van het Oergebied de Maashorst aan te tasten.
Kansen
“Natuurgebied De Maashorst is onderhevig aan allerlei invloeden van buitenaf. De biodiversiteit in De Maashorst gaat ondanks alle beheerinspanningen sterk achteruit, maar zou zonder deze inspanningen nog verder teruggelopen zijn. Grote grazers zorgen dat de kansen voor biodiversiteitsherstel vergroot worden door datgene wat grazers doen: foerageren, trekken, rollen, schuren en poepen. Het positieve effect van de extensieve begrazing met grote grazers valt echter in het niet bij de grootschalige negatieve effecten van verdroging, verzuring en uitspoeling van mineralen als gevolg van een hoge stikstoflast”, aldus de opstellers van het rapport.
Klik hier voor de volledige tekst van het rapport
Vrijwilligers Maashorst te gast bij Stichting Taurus
Zo'n 60 vrijwilligers en andere betrokkenen, actief in het natuurgebied De Maashorst en Herperduin, waren vrijdagmorgen 21 februari te gast in het informatiecentrum van Stichting Taurus in Keent. Daar kregen ze van Ronald Goderie en Oscar Campana van Stichting Taurus informatie over het gedrag van grote grazers in natuurgebieden, zoals onze Taurossen en Exmoors. Ook kregen ze instructies hoe om te gaan met wandelaars met honden en fietsers. Vervolgens volgde een wandeling met uitleg door het natuurgebied Keent waar een groot aantal van onze grote grazers lopen. Na afloop was er lekkere wildrundvleessoep en andere producten van Stichting Wildrundvlees.
Maatregelen na voorval in De Maashorst
Zondag 5 januari 2020 heeft zich een voorval voorgedaan in het begrazingsgebied van De Maashorst. Daarbij is een man gewond geraakt door een aanval van een tauros. Wij betreuren dit zeer en hopen vooral dat het slachtoffer snel en volledig herstelt. Inmiddels is de tauros uit het gebied gehaald en voor observatie afgevoerd naar een niet voor publiek toegankelijke opvanglocatie van Taurus in Keent.
Voor zover we nu hebben kunnen nagaan is het voorval vooral een gevolg van een ongelukkige samenloop van omstandigheden: drukte ter plekke met mensen en dieren en op die specifieke plek een beperkte ruimte om elkaar gemakkelijk uit de weg te kunnen gaan. Na verwijdering van het dier is het begrazingsgebied weer even veilig als voor het incident en bezoekers kunnen dan ook gerust het gebied bezoeken, mits de gedragsregels in acht genomen worden.
Dit jaar gaat Stichting Maashorst in Uitvoering een evaluatie uitvoeren van het integraal Inrichtings- en beheerplan (IBEP) en de rol van begrazing. Daarin zullen we als Stichting Taurus ook onze inbreng leveren. Eerder was al met de beheerders van het gebied afgesproken in 2020 het aantal grote grazers in aantal terug te brengen om overbegrazing te voorkomen. Dat zal de komende maanden plaatsvinden.
Respecteer de regels
De Maashorst is een uniek gebied waar je als bezoeker getuige kunt zijn van hoe een groot natuurgebied zich kan ontwikkelen wanneer je kiest voor meer invloed van natuurlijke processen. Grazers spelen daarin een essentiële rol, zo blijkt ook uit monitoringonderzoek. En Stichting Taurus is – samen met andere partijen in de Maashorst – van mening dat grazers en publiek goed samen kunnen gaan, mits alle partijen hun verantwoordelijkheid blijven nemen. Dat betekent ook dat bezoekers de regel respecteren om 50 meter afstand te houden tot de dieren. Mocht u toch dieren vlak bij of op paden tegenkomen dan raden we aan te wachten tot ze uit zichzelf weggaan of om een andere route te kiezen. In deze animatie wordt nogmaals duidelijk waarom dit van belang is;
Grote grazers van Stichting Taurus steken natuurbrug A50 over
Op Wereld Dierendag, vrijdag 4 oktober, is het ecoduct over de A50 officieel geopend. Al enkele dagen eerder staken de Taurossen en de Exmoor pony's van Stichting Taurus, de natuurbruggen van de A50 en de N324 in De Maashorst over. Deze bruggen koppelen de natuurgebieden rondom Herperduin met het andere deel van De Maashorst. Zo beschikken de grote grazers nu over ruim 1100 hectare gebrazingsgebied. Bekijk de video
Begrazingsgebied Zevenhuizerweg tijdelijk afgesloten
In het kleine begrazingsgebied aan de Zevenhuizerweg in de Maashorst zijn zaterdag 16 maart 2019 twee wandelaars door twee runderen belaagd. Een omstander heeft de dieren weg kunnen jagen. Een Maashorstranger was snel ter plekke om de wandelaars te helpen. Boswachters van Staatsbosbeheer en beheerders van de gemeente Uden hebben vervolgens het gebied voor publiek afgesloten.
Hulp was snel ter plaatse en beide wandelaars zijn naar het nabijgelegen ziekenhuis gebracht. Daar zijn de wandelaars behandeld. De beheerders zijn in contact met beide personen en hopen op een spoedig herstel.
Bij de kleine kudde runderen is afgelopen woensdag een kalf geboren. De kudde is dan extra zorgzaam voor het jonge kalf. Zaterdag aan het begin van de middag is de kudde geschrokken van een hond die hen van dichtbij benaderde. Waarschijnlijk waren de dieren daardoor geïrriteerd. Beide wandelaars zijn daar de dupe van geworden. De beheerders hebben het gebied tijdelijk afgesloten voor publiek. ARK Natuurontwikkeling neemt de veiligheid voor bezoekers en beheerders in het gebied zeer serieus en heeft daarom besloten de runderen te verwijderen. Daar wordt momenteel, zondag 17 maart, aan gewerkt.
Het begrazingsgebied aan de Zevenhuizerweg is een klein onderdeel van natuurgebied de Maashorst dat niet is aangesloten op het overige begrazingsgebied. Het gebied blijft afgesloten totdat alle dieren verwijderd zijn.
Taurossen, wisenten en Exmoorpaarden grazen weer samen
In historische tijden leefden wisenten, oerrunderen en wilde paarden naast elkaar in Europa, maar tegenwoordig ontmoeten deze drie soorten elkaar nauwelijks. Daar is nu verandering in gekomen. Woensdag 27 februari 2019 zijn vijf Taurossen van Stichting Taurus toegevoegd aan het begrazingsgebied in het Brabants natuurgebied de Maashorst, waar sinds 2016 al Exmoor pony’s en wisenten leven. Deze specifieke combinatie van grote grazers leeft nu voor het eerst in Nederland bij elkaar.
De groep van vijf Taurossen bestaat uit een stier en een koe met haar nakomelingen: een koetje, een stiertje en een stierkalfje. De Taurossen leefden al wel op de Maashorst, maar in een ander begrazingsgebied buiten dat van de wisenten en Exmoors.
Met de terugkeer van de drie soorten grote grazers in één leefgebied wordt gewerkt aan een completer ecosysteem in het hart van de Maashorst.
Deze diersoorten hebben een verschillende manier van grazen. Daardoor zorgen ze samen voor een natuurlijke variatie in het landschap, dat bestaat uit bloemrijke velden afgewisseld met bos. De komende tijd worden de dieren en hun onderlinge gedrag goed in de gaten gehouden. Ook vindt de komende tijd extra onderzoek plaats naar de resultaten van deze natuurlijke begrazing. In dit project werkt Stichting Taurus samen met ARK Natuurontwikkeling en Free Nature.
Taurossen kunnen van Oss naar Uden lopen
De taurossen en Exmoorpony's van Stichting Taurus die grazen in De Maashorst, kunnen sinds eind januari 2019 helemaal van Uden naar de grens van Oss lopen. De begrazingsgebieden Kanonsberg/Munse Heide en de Brobbelbies/Slabroekse Bergen zijn voortaan door een oversteekplaats aan elkaar verbonden. Wethouder Hans Vereijken van de gemeente Landerd zei bij de openstelling heel tevreden te zijn dat door deze schakel de ambitie om één groot begrazingsgebied in de kern van de Maashorst te maken, gerealiseerd is. Eind van het jaar wordt ook Herperduin erbij betrokken, want dan mogen de grote grazers over de natuurbruggen over de A50 en de oude rijksweg heen. Lees hier het verslag van de opening in het Brabants Dagblad.
Begrazingsgebied De Maashorst weer uitgebreid
Exmoorpony's van Stichting Taurus grazen sinds 12 december 2018 ook op de Slabroekse Bergen in Uden. De paarden zorgen er voor dat de vergrassing van de heide wordt tegengegaan en de heide weer kan bloeien. De Slabroekse Bergen zijn als laatste toegevoegd aan het begrazingsgebied in de kern van De Maashorst. Dat kon doordat de Karlingerweg recent werd afgesloten voor gemotoriseerd verkeer. Deze weg is oversteekbaar gemaakt voor de grote grazers. De lappendeken van begrazingsgebiedjes in de Maashorst wordt één begrazingsgebied. Straks lopen de grote grazers vanaf Herperduin in Oss, via ‘t Mun, de Kanonsberg/Munse Heide en de Brobbelbies naar de Slabroekse Bergen. Zo ver is het nog niet: voor een paar maanden is er nog een tussenraster dat de Slabroekse Bergen scheidt van de rest van het begrazingsgebied. Klik hier voor een filmpje over het vrijlaten van de Exmoors.
Wat als je grote grazers tegenkomt?
Wat moet je doen als je grote grazers tegenkomt in natuurgebied De Maashorst? Want als je geluk hebt spot je een wisent, Tauros of Exmoorpony. Bekijk de animatie en ga genieten in het 'oergebied van Brabant'.